Muhtemeldir ki Amerikan siyaseti üzerine en çok film çekilen konulardan. Kuşkusuz bu filmlerin pek çoğu Amerikan siyasetine eleştirel bir mesafe almaktan daha ziyade, onu alkışlamakla meşguller. Amerikan yargısı, senato seçimleri, başkanlık yarışı ve popüler başkanların siyasi kariyerleri -örneğin JFK (1991), Nixon (1995), Truman (1996)- ve Amerikan siyasetindeki önemli dönüm noktaları -örneğin The Crossing (2000)- yüzlerce filme konu olmuş olmalı bugüne kadar. Bu filmler Amerikan siyasetini bütün dünyada son derece tanıdık hale getiriyor. Dolayısıyla ABD dışı topraklarda Amerikan siyaseti anlatmak bu tanıdıklık üzerine inşa ediliyor bütün sorunlarıyla birlikte.
Bütün bunlara rağmen Amerikan sineması kendi ülkesinin siyasetine eleştirel bir mesafe ile bakabilen son derece iyi örneklere de sahip. Bu örnekler sadece Amerikan siyasetinin işleyişinin köşe taşlarını ve sorunlarını daha iyi anlamamıza neden olmuyor, aynı zamanda demokrasinin sorunlarına da ışık tutuyor. Uzun bir liste vermeyeceğim, tıpkı okuma listeleri gibi, film listeleri de uzadıkça merak edip seyredilme oranları azalır diye düşünüyorum.
Birinci Dünya Savaşı sonrası Amerikan siyasetinde ki yolsuzluğu anlatan en iyi filmlerden biri olarak gösterilen Mr. Smith Goes to Wsahington (1939) ve All the King's Men (1949) - bu film geçtiğimiz yıllarda yeniden çekildi- siyasetin (ve seçilmenin) zengin olma ve zengin yapma aracı olarak kulanılmasının hiç de yeni olmadığını gösteriyor. İkinci Dünya Savaşı sonrası her tür muhalefetin Komünist muhalefet olarak kodlanıp, kovuşturmaya uğradığı Mc Carthy dönemini anlatan Manchurian Canditate (1962) -bu film de geçtiğimiz yıllarda yeniden çekildi- liberal demokrasilerin tehdit algısının sivil ve siyasal hakları nasıl tırpaladığını ve verili kabul ettiğimiz hakların aslında ne kadar tarihsel olarak genişleyip/ daraldığını görmek açısından anlamlı.
Seçim makinasının seçmenlere sadece iyi görünen, ortalama adaylar sunmak üzerinden çalıştığını, bu süreçte siyasal ya da bireysel farklılıkların nasıl ortadan kalktığını anlatan The Canditate (1972) Amerikan seçim siyasetine bir de sinemadan bakmak isteyenler için iyi bir başlangıç. Bullworth (1999) seçim kampanyalarının büyük şirketler tarafından finanse edilmesinin ne Cumhuriyetçilerin ne de Demokratların yoksullara yönelik politikalar geliştirememesine yol açtığını anlatıyor (not: aynı konuda Mrs Schneider Goes to Washington isimli 2008 tarihli bir belgesel de var).
Medyanın siyasetteki belirleyici gücüne dair the Contender (2000) ve Network (1976) izlenebilir (belki bir de 1998 yapımı bir komedi olan Wag the Dog eklenmeli buna). Her ne kadar Network doğrudan Amerikan hükümeti ve medya arasındaki bağlara odaklanmıyorsa da medyanın gücünü göstermesi açısından The Contender'dan çok daha güçlü bir film. Bu yıl içinde medya devi Murdoch'un medya imparatorluğunun aralarında Başbakanlar da dahil olmak üzere binlerce kişiyi gizlice dinlediği ve elde ettiği bilgilerle siyaseti kontrol ettiği gerçeği ortaya çıktığında Atlantik'in iki yakasında da siyaset yeriden oynamıştı. Network bundan 30 yıl öncesinden bunun hiç de imkansız olmadığını bize gösteren bir film (bu konuda gelecek haftalarda buraya yeniden yazacağım).
Geldik yargıya. Amerikan yargı sistemi Amerikan siyasetide belki de üzerine en çok film yapılmış konulardan biri. Avukatların rolü, juri sistemi, savcıların popüler oyla seçiliyor olması Amerikan yargısını hem içerdekiler hem de bizim gibi dışardan bakanlar için çok ilgi çekici hale getiriyor. Bu konudaki yüzlerce filmden sadece bir tanesini önereceğim, 12 Angry Man (1957). Yargı sürecinin en ince dokularına kadar işlemiş önyargıları ve ırkçılığı çok iyi anlatan bir film 12 Angry Man.
Şimdilik liste bu kadar. Önerileriniz ile gelişebilir.
ek:
Liste hemen genişledi.
Yargı mekanizmasının önyargılarına dair Philadelphia ve seçilme hakkı ile ilgili olarak Milk. ABD devletinin yalnız seçimlerde seçilmişlerden ibaret olmadığını görmek ve ABD derin devletine kuşbakışı bakmak için Three Days of the Condor (1975). Aslında ABD derin devleti yine üzerine en çok film çekilen konulardan biri, özellikle güvenlik örgütlerinin yapıp/ ettikleri siyaseti seçilmişlerin etkisi alanına taşıyor.
